System edukacji w USA w wielu aspektach w znaczącym stopniu różni się od tego, który panuje w Polsce. W największym stopniu dotyczy to organów, jakie odpowiadają za kontrolę, reformy i ogólny wygląd procesu nauki.
Doszukując się różnic pomiędzy systemem edukacji w USA i w Polsce, najbardziej istotna jest już u samych podstaw, czyli w aspekcie odpowiedzialności za ogólny wygląd oświaty. Konstytucja Stanów Zjednoczonych zakłada, że w tematach związanych ze szkolnictwem Rząd Federalny bierze bardzo mały, wręcz znikomy udział. Wszystkie obowiązki, takie jak administrowanie poszczególnymi placówkami czy tworzenie programu nauczania dla wszystkich poziomów edukacji spoczywają na barkach władz federalnych, stanowych i lokalnych.
Decentralizacja systemu edukacji w USA pozytywnie wpływa na jego ogólny rozwój. Dzięki takiemu zapisowi w Konstytucji, wybrane do odpowiednich zadań lokalne władze mogą zarządzać zarówno małymi placówkami, jak również Uniwersytetami z dziesiątkami tysięcy uczniów. Podział obowiązków jest tak naprawdę uzależniony od wielości stanu – osoby odpowiedzialne za lokalny system oświaty mogą zarządzać jedynie szkołami podstawowymi czy średnimi, ale również wszystkimi poziomami jednocześnie.
Jak dokładnie wygląda system edukacji w USA?
Władze federalne, stanowe lub lokalne ustalają dokładne prawa i obowiązki uczniów. Ich zadaniem jest również wyznaczenie wieku, w jakim dzieci muszą rozpocząć edukację. W zdecydowanej większość regionów Stanów Zjednoczonych waha się to w granicach od 5. do 7. roku życia (najczęściej naukę zaczyna się w wieku 6 lat). Koniec obowiązkowej edukacji z reguły przypada na 16-18 rok życia, co oczywiście zależne jest od ustanowionego prawa stanowego.
Nursery (przedszkole)
W zależności od ustaleń w danym regionie, dzieci w wieku 3-4 lat rozpoczynają kształcenie w odpowiedniku polskiego przedszkola, czyli nursery, w którym spędzają około 2-3 godziny dziennie (w wyjątkowych sytuacjach dłużej). Najbardziej popularną formą tej placówki w Stanach Zjednoczonych są przedszkola prywatne. Z badań wynika, że zdecydowana większość kobiet (ok. 70% w 2018 roku) jest bardzo aktywna zawodowo, co w prostej linii prowadzi do codziennego braku czasu na opiekę nad dziećmi.
Ciekawą, ale i bardzo szeroką kwestią w przypadku prywatnych przedszkoli w USA są koszty. Podobnie jak w Polsce, ich wysokość uzależniona jest od kilku czynników, takich jak wyprawka dziecka, poziom edukacji w placówce czy czas, jaki każdego dnia będzie ono spędzało w przedszkolu. W Stanach Zjednoczonych prywatna opieka w przeciągu miesiąca może kosztować rodziców od 600 do nawet 2000 dolarów. W naszym kraju opłaty są niższe i wynoszą od około 300 do 1200-1300 złotych za jeden miesiąc.
Poza placówkami prywatnymi, system edukacji w USA zakłada ponadto istnienie przedszkoli federalnych, które opłacane są z ogólnych funduszy państwowych przeznaczonych na oświatę. Zainteresowane usługami takich placówek z reguły dotyczy rodzin o niskich zarobkach, które nie są w stanie wysłać dzieci do prywatnej szkoły.
Elementary school (szkoła podstawowa)
Po ukończeniu etapu edukacji w przedszkolu, dzieci w wieku 6 lat rozpoczynają naukę w elementary school, czyli szkole podstawowej. Szkoły na tym poziomie podzielone są na tzw. rangi, czyli lata edukacji:
- Ranga 1-4: 6-10 lat (nauka trwa cztery lata). Na koniec uzyskanie certyfikatu na wymagania przez szkoły średnie;
- Ranga 1-5: 6-11 lat (nauka trwa pięć lat). Na koniec uzyskanie certyfikatu na wymagania przez w Middle School;
- Ranga 1-6: 6-12 lat (edukacja trwa sześć lat). Na koniec uzyskanie certyfikatu na wymagania w Secondary School;
- Ranga 1-7: 6-13 lat (edukacja trwa siedem lat). Na koniec uzyskanie certyfikatu na wymagania w Junior High lub Secondary School.
Wybór konkretnej rangi uzależniony jest od stanu lub okręgu federalnego, w którym istnieje placówka, a także, podobnie jak w Polsce, przyszłych planów względem nauki w mniej lub bardziej prestiżowej szkole.
Middle School (gimnazjum)
Po ukończeniu edukacji na poziomie elementary school, system edukacji w USA w kolejnym kroku zakłada naukę w Middle School, czyli polskim odpowiednikiem nieobecnego już w naszym systemie oświaty gimnazjum. Na tym etapie występują tzw. Grades (stopnie), czyli poziomy, które uzależnione są od rangi ukończonej szkoły podstawowej. Wyróżnia się:
- Grades 4-6: Dla dzieci, które rozpoczęły elementary school w wieku 4-6 lat
- Grades 5-7: Dla dzieci, które rozpoczęły elementary school w wieku 5-7 lat
- Grades 6-8: Dla dzieci, które rozpoczęły elementary school w wieku 6-8 lat
W Middle School nauka trwa trzy lata i uczęszczają do niej dzieci w wieku od 10 do 14 lat.
Secondary school (szkoła średnia)
Kolejny etap edukacji jest nieco bardziej rozbudowany. Do secondary school w randze 7-12 uczęszcza młodzież, która ukończyła szkołę podstawową na poziomie co najmniej 1-6 i kształci się przez następne sześć lat. Z tego powodu, na tym etapie uczniowie mają od 13 do 18 lat, uzyskując tym samym pełnoletność i kończąc obowiązek nauki. Na zakończenie otrzymują ponadto High School Diploma. Tutaj pojawia się podobieństwo do polskiego systemu oświaty – dyplom ten może poświadczać o umiejętnościach zawodowych, technicznych lub ogólnych, jakie otrzymują polscy absolwenci szkół zawodowych, techników czy liceów.
Podobny podział, a więc Junior Secondary przeznaczony jest dla młodzieży w wieku od 13 do 15 lat. W tym przypadku wszystkie federalne, stanowe i lokalne placówki oświatowe zakładają okres trwania nauki na trzy lata. Poziom ten zakłada podział szkół na niższe i wyższe (lower and upper).
Upper secondary (szkoła ponadgimnazjalna)
Poziom edukacji przeznaczony dla uczniów w wieku od 15 do 18 lat, trwający cztery lata i kończący się uzyskaniem High School Diploma. Edukacja na tym etapie prowadzona jest w przeważającej większości przez High Schools i Senior High Schools, podobnie jak w Polsce.
Minimalna jednolitość systemu edukacji w USA
W całych Stanach Zjednoczonych istnieje aż 14 tysięcy dystryktów szkolnych, które mogą posiadać różne, niezależne od siebie przepisy i prawa dotyczące edukacji. Jest jednak jedna, główna wspólna cecha: edukacja powinna rozpoczynać się od przedszkola i kończyć na dwunastej klasie, czyli polskim odpowiedniku klasy maturalnej.
W odróżnieniu od naszego systemu oświaty, w USA nie ma egzaminu maturalnego. Na koniec edukacji uczniowie stają przed wyzwaniem napisania egzaminu SAT (Scholastic Assessment Test). Jest to standardowy test potwierdzający wiedzę ogólną z zakresu logicznego czytania i myślenia, słownictwa amerykańskiego, pisania oraz matematyki. Jego uzyskanie w następstwie warunkuje możliwość rozpoczęcia studiów undergraduate.
Podział uczelni, według systemu oświaty w USA, podobnie jak w Polsce, zakłada studia pierwszego i drugiego stopnia.
STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA: Community i Junior College (2 lata nauki; studenci uzyskują stopień Associate in Arts (A.A.) bądź Associate in Sciences (A.S.)), Technical Institute (nauka trwa 1-3 lata), Liberal Arts College (oferują naukę z dziedzin przyrodniczych, społecznych
i humanistycznych), Bachelor’s Degree (wymogiem są 4-letnie studia pierwszego stopnia z nauk humanistycznych lub ścisłych);STUDIA DRUGIEGO STOPNIA: Studia podyplomowe (Graduate and Professional Studies) – możliwość studiowania po ukończeniu studiów uniwersyteckich I stopnia. Koniecznie jest posiadanie certyfikatów z jednej z uczelni.
Największa zaleta systemu edukacji w USA
Przed każdym semestrem, uczeń wraz z rodzicami i konsultantem szkolnym wybierają przedmioty, jakich chce się uczyć. Istnieje grupa przedmiotów obowiązkowych, których uczyć musi się przez określony czas, ale do tego można wybrać takie, jak teatr, rysunek czy nauka gry na instrumencie. W wielu krajach świata, w tym także w Polsce uważane jest to za jedną z największych zalet systemu edukacji w USA.
Mam na imię Andrzej i jestem urodzonym kaliszaninem. Od 2 lat jednak mieszkam we Wrocławiu, gdzie pracuję w dużej firmie informatycznej. Moją pasją od dziecka było pisanie oraz języki obce. Dziś swoją fascynację łączę z pracą, która bardzo lubię za elastyczność i możliwości rozwoju. Dzięki temu dobrze wiem, jak przełożyć teorię na praktykę. Z przyjemnością podzielę się z Wami swoją wiedzą i spostrzeżeniami na różne tematy. Po pracy chętnie spędzam wolny czas na wyprawach w góry albo na wycieczkach rowerowych.
